W samym sercu Białegostoku, dom handlowy Central stanowi nie tylko ważny punkt na mapie miasta, ale również symbol przemian architektonicznych, które zaszły od czasów PRL-u. Po niedawno zakończonym remoncie, budynek ten zyskał nowe życie, a jego historia i unikalna architektura wciąż fascynują mieszkańców oraz odwiedzających.

Historia i architektoniczne walory Centralu

Kiedy w latach PRL-u Anna Patecka zaprojektowała Central, budynek ten stał się wzorem nowoczesnych rozwiązań architektonicznych tamtych czasów. Jego konstrukcja opierała się na stalowym szkielecie, ważącym 300 ton, oraz prefabrykatach, które były wówczas nowością w budownictwie. Unikalność obiektu podkreślało zastosowanie pełnej klimatyzacji oraz automatycznego systemu ogrzewania, co było rzadkością w tamtych czasach.

Central miał nie tylko znaczenie funkcjonalne, ale i kulturowe, z użytkową powierzchnią wynoszącą 7,3 tys. mkw, z czego 3,5 tys. mkw przeznaczono na handel. Koszty budowy sięgnęły około 60 mln zł, co w tamtych czasach było znaczącą inwestycją.

Elementy charakterystyczne i symboliczne

Jednym z najbardziej rozpoznawalnych elementów Centralu jest jego ażurowa elewacja z aluminium, a także znany neon, który od lat przyciąga wzrok mieszkańców i turystów. Początkowo neon przedstawiał napis „Społem”, do którego później dodano tęczę. Wykonany przez firmę Elektryk, ten świetlny element jest widoczny z wielu miejsc w Białymstoku, stanowiąc ważny punkt orientacyjny.

Ostatnie zmiany i przyszłość budynku

Po wielu latach użytkowania, dom handlowy Central przeszedł szereg modernizacji. Pierwsza miała miejsce w 2000 roku, a bardziej gruntowna renowacja odbyła się pięć lat później. Najnowsze prace rozpoczęto zimą 2025 roku, koncentrując się na części biurowo-administracyjnej i przylegających do niej strukturach.

Podczas ostatniej renowacji skupiono się na dociepleniu budynku oraz zmianie układu okien i drzwi. Betonowa elewacja została zastąpiona biało-szarym tynkiem, który harmonijnie współgra z aluminiowym wykończeniem. Obok Centralu, przy ul. Marjańskiego, powstał nowy parking, a dawne biura Społem stały się siedzibą „ESKULAPU”, Lekarskiej Specjalistycznej Spółdzielni Pracy, która przeniosła się tam z ul. Nowy Świat.

Central w Białymstoku to przykład tego, jak architektura może ewoluować, zachowując swoją tożsamość i znaczenie dla lokalnej społeczności. Po zakończonym remoncie budynek nadal pełni ważną rolę w krajobrazie miasta, łącząc przeszłość z nowoczesnością.