W Białymstoku szykuje się niezwykłe wydarzenie kulturalne. Na 30 sierpnia 2025 roku zaplanowano wernisaż wyjątkowej wystawy fotograficznej Aleksandra Prugara i Heleny Czernek zatytułowanej „Śladami Mezuz”. Odbędzie się on w Centrum im. Ludwika Zamenhofa przy ul. Warszawskiej 19, a tuż po nim, o godzinie 13:00, autorzy wygłoszą wykład pt. „W poszukiwaniu śladów po mezuzach”. Wstęp na to wydarzenie jest bezpłatny, a wystawę będzie można oglądać do 2 listopada 2025 roku.

Życie Żydowskie w Przedwojennej Polsce

W czasach przedwojennych Żydzi stanowili znaczącą część populacji Polski, sięgającą 3,5 miliona osób. W Białymstoku ich liczba wynosiła prawie 42 tysiące, co stanowiło około 65% mieszkańców miasta. W każdym z tych domów znajdowały się mezuzy, które zniknęły wraz z mieszkańcami. Pozostały po nich jedynie ślady – nacięcia w framugach drzwi, kształty w farbie oraz zardzewiałe gwoździe. Te drobne detale są niemymi świadkami przeszłości.

Początki Poszukiwań Śladów Mezuz

Historia poszukiwań śladów po mezuzach rozpoczęła się w 2014 roku, kiedy to Helena Czernek zauważyła kilka z nich w Krakowie. Zainspirowana tym odkryciem, skontaktowała się z Aleksandrem Prugarem, co doprowadziło do powstania projektu dokumentującego te ślady. Obecna wystawa to efekt sześciu lat pracy i ukazuje ona ponad sto śladów odnalezionych w Polsce, Ukrainie, Białorusi, Rumunii i Maroko.

Dokumentowanie i Zachowanie Dziedzictwa

Podczas realizacji projektu, autorzy stworzyli nie tylko fotograficzną dokumentację, ale również wykonali odlewy śladów w brązie, aby zachować je w formie materialnej. Równocześnie, we współpracy z genealogami z Żydowskiego Instytutu Historycznego, odkrywają historie ludzi związanych z tymi miejscami. Celem działań jest przywrócenie pamięci o dawnych mieszkańcach, którzy zginęli w czasach Holocaustu.

Wspólne Poszukiwania i Ochrona Dziedzictwa

Prugar i Czernek nieustannie pracują nad odkrywaniem kolejnych śladów, licząc na to, że odwiedzający wystawę również włączą się w te poszukiwania. Każdy nowy ślad to kolejna okazja do zgłębiania przeszłości i chronienia dziedzictwa. Dla autorów projektu mezuzy stały się nie tylko zawodowym wyzwaniem, ale także pasją i inspiracją do dalszej twórczości.

Wystawa w Centrum im. Ludwika Zamenhofa to nie tylko okazja do zobaczenia zdjęć, ale także możliwość zanurzenia się w historię i kulturę, która choć częściowo zapomniana, wciąż żyje w pamięci tych, którzy ją pielęgnują. Adres wydarzenia: ul. Warszawska 19, 15-062 Białystok.